Bölgesel ısıtma sistemi
Bölgesel ısıtma sistemi, bir veya birçok enerji kaynağında üretilen ısının önyalıtımlı boru (en:Insulated pipe) sistemleri vasıtası ile ısı kullanıcılarına (endüstri tesisleri, toplu konut uygulamaları, mahalle ve şehir vb.) taşınarak ısınma ve sıcak su ihtiyaçlarının karşılandığı büyük ölçekli ısıtma sistemleridir.[1][2] Bölgesel Isıtma Sistemine ısı, genellikle birleşik ısı ve güç (diğer adı kojenerasyon) sistemi, katı atık (çöp) yakma tesislerinin (en:Incineration) atık ısısı, endüstriyel atık ısı (en:Waste heat), jeotermal enerji, güneş enerjisi vb. ısı kaynaklarından sağlanır.[3] Özellikle İskandinav ülkelerinin yoğunlukta olduğu pek çok ülkede elde edilen deneyimlere bağlı olarak bölgesel ısıtma sistemlerinin ekonomik, güvenilir ve diğer ısıtma sistemlerine göre çevreye daha çok duyarlı olduğu ispatlanmıştır.[4]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Bölgesel ısıtma sisteminin kullanılması 14. yüzyıla kadar dayanmaktadır. Bir Fransız kasabası olan Chaudes-Aigues'ta jeotermal kaynaklı bölgesel ısıtma sistemi 1332 yılında kurulmuştur ve günümüze kadar hâlâ ısı dağıtım işlemini gerçekleştirmektedir.[5] İlk ticari bölgesel ısıtma sistemi ise 1877 yılında Lockport, New York'ta kurulmuştur.[6] 1903 yılında aşırı çöp birikintisinden sıkıntı yaşayan Danimarka çözümü; biriken çöpleri yakıp elde edilen ısı ile şehrin ısınma ve sıcak su ihtiyacını karşılamakta bulmuştur. İlk Frederiksborg'ta kurulan bu katı atık yakma tesisi kaynaklı ısıtma sistemi Danimarka'nın günümüzdeki gelişmiş bölgesel ısıtma sisteminin temelini oluşturmuştur ve mevcut durumda ülkenin ısı ihtiyacının %62'si, ağırlıklı olarak katı atık yakma tesisi ve birleşik ısı ve güç santralı ısı kaynağına sahip bölgesel ısıtma sistemi ile sağlanmaktadır.[7] Türkiye'de ise bölgesel ısıtma sistemi ile alâkalı ilk çalışmalar 1983'te Dokuz Eylül Üniversitesi'nde kurulan jeotermal kaynaklı ısıtma uygulaması ile başlamıştır ve devam eden yıllarda ilk jeotermal bölgesel ısıtma sistemi 1996'da Balçova, İzmir'de kurulmuştur.[8]
Isı Kaynağı
[değiştir | kaynağı değiştir]Bölgesel ısıtma sistemlerinin Türkiye'de ve dünyadaki örneklerinde, ısı kaynağı olarak birleşik ısı ve güç santralı ve jeotermal enerji yaygın olarak kullanılmaktadır.[2] Birleşik ısı ve güç santrallarında elektrik üretimi sırasında meydana gelen atık ısı, bölgesel ısıtma sisteminde değerlendirildiği için santralın enerji verimliliği sadece elektrik üretimi gerçekleştirilen termik santrallara göre daha yüksek olmaktadır.[1] Ayrıca endüstriyel işlem, süpermarket soğutma sistemleri vb. birçok sistemlerin sürecinde meydana çıkan atık ısı, günümüzde yapıldığı gibi çevreye atılmak yerine, bölgesel ısıtma sistemleri vasıtası ile konut ısıtmacılığında kullanılabilir.[9] Çoğu bölgesel ısıtma sistemi uygulamalarında, ısı ihtiyacının çok arttığı sabah ve akşam saatlerinde artan ısı talebi yedek ısı kazanları ve ısı depolama tankları ile sağlanmaktadır.[1][10]
Dağıtım Şebekesi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Konutlara ve/veya endüstriyel tesislere dağıtılacak olan ısı, ısı kaynağında buhar, kızgın su veya sıcak su olarak üretilmektedir.[2] Mevcut bölgesel ısıtma sistemlerindeki ısıl taşıyıcı vasıta (su) genellikle 80 °C besleme ve 40 °C dönüş sıcaklığına göre tasarlanmıştır.[11] Bu konudaki son gelişmeler bölgesel ısıtma sistemi çalışma sıcaklıklarını 55 °C besleme ve 25 °C dönüş sıcaklığına düşürmeyi hedef kılmıştır.[12]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c "Enerji Verimliliğini Arttırmak Üzere Termik Santral Atık Isılarını Faydaya Dönüştürme Yöntemlerinin Araştırılması, Geliştirilmesi ve Binalarda Isıtma Uygulaması (TSAD)". 26 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2011.
- ^ a b c Bölgesel Isıtma Sistemleri Isı Merkezleri Tasarımı[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "District Heating – part of the solution to the climate change challenges". 5 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2011.
- ^ "White Paper on District Heating and District Cooling Solutions in an Environmental Perspective" (PDF). 11 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Nisan 2011.
- ^ Bloomquist, R.G. (2003). "Geothermal space heating". Geothermics. 32 (4-6). Elsevier. ss. 513-526. doi:10.1016/j.geothermics.2003.06.001.
- ^ "District heating system". 25 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2012.
- ^ "District heating - old technology, new potential". 14 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2012.
- ^ "İzmir Jeotermal Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin Tarihçesi". 17 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2012.
- ^ "50 percent district heating - Nordic Energy Solutions". 18 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2012.
- ^ "Isı Depolama Sistemi". 11 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2012.
- ^ Robin Wiltshire - Low temperature district heating[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Tol, Hakan İbrahim (2012). "Improving the dimensioning of piping networks and network layouts in low-energy district heating systems connected to low-energy buildings: A case study in Roskilde, Denmark". Energy. 38 (1). Elsevier. ss. 276-290. doi:10.1016/j.energy.2011.12.002.
