Saligang Batas ng Estados Unidos

Ang Saligang Batas ng Estados Unidos o Konstitusyon ng Estados Unidos ang Pangunahin o naghaharing Batas ng Estados Unidos.^[2] Ito ay pumalit sa Mga Artikulo ng Konpederasyon na unang saligang batas ng Estados Unidos. Ito ay orihinal na binubuo ng pitong mga artikulo na nagbibigay linaw sa pambansang balangkas ng pamahalaan ng Estados Unidos. Ang unang tatlong artikulo nito ay kumakatawan sa doktrina ng paghihiwalay ng simbahan at estado kung saan ang pederal na pamahalaan ng Estados Unidos ay nahahati sa tatlong mga sangay: lehislatibo(tagapaggawa ng mga batas) na binubuo ng dalawang kamarang Kongreso ng Estados Unidos(Artikulong Una ng Saligang Batas ng Estados Unidos), ang sangay na ehekutibo (tagapagpaganap) na binubuo ng Pangulo ng Estados Unidos at mga subordinadong opisyal nito (Artikulong Ikalawa ng Saligang Batas ng Estados Unidos), at ang hudisyaryo na binubuo ng Korte Suprema ng Estados Unidos at iba pang mga hukumang pederal ng Estados Unidos (Artikulong Ikatlo ng Saligang Batas ng Estados Unidos). Ang Artikulong Ikaapat ng Saligang Batas ng Estados Unidos, Artikulong Ikalima ng Saligang Batas ng Estados Unidos at Artikulong Ikaanim ng Saligang Batas ng Estados Unidos ay kumakatawan sa mga konsepto ng pederalismo na naglalarawan sa mga karapatan at responsibilidad ng mga mga estadong pamahalaan ng Estados Unidos, ang ugnayan ng mga Estado ng Estados Unidos sa pamahalaang pederal at ang magkasalong proseso ng suso na pangsaligang batas. Ang Artikulong Ikapito ng Saligang Batas ng Estados Unidos ay nagtatakda sa mga pamamaraan na kalaunang ginamit ng 13 estado upang iratipika ito. Ito ay tinuturing na pinakamatandang nakabatas na pambansang saligang batas na ipinapatupad.^[3]

Saligang Batas ng Estados Unidos
Unang Pahina ng orihinal na kopya ng Saligang Batas ng Estados Unidos
Overview
Hurisdiksiyon	Estados Unidos
Nilikha noong	Setyembre 17, 1787
Itinanghal noong	Setyembre 28, 1787
Rinatipika noong	Hunyo 21, 1788
Petsang umepekto	Marso 4, 1789[1]
Sistema	konstitusyonal presidensiyal pederal republic
Government structure
Mga sangay	3
Mga kamara	Bikameral
Ehekutibo	Pangulo
Hudisyaryo	Korte Suprema, Mga sirkito, mga distrito
Pederalismo	Pederasyon
Kolehiyong Elektoral	Oo
Entrenchments	2, 1 still active
History
Unang lehislatura	Marso 4, 1789
Unang tagapagpaganap	Abril 30, 1789
Unang hukuman	Pebrero 2, 1790
27
Huling susog	Mayo 5, 1992
Banggit	The Constitution of the United States of America, As Amended (PDF), 2007-07-25{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
Lokasyon	National Archives Building
Kinomisyon	Kongreso ng Konpederasyon
Mga may-akda	Philadelphia Convention
Mga lumagda	39 ng 55 delegado
Uri ng media	Parchment
Pumalit sa	Mga Artikulo ng Konpederasyon

Mula nang ipatupad ang Saligang Batas ng Estados Unidos noong 1789, ito ay sinusugan ng 27 beses kabilang ang susog na nagbabaliktad sa nakaraang batas upang makamit ang mga pangangailangan ng isang bansa na malalim na nagbago mula ikalabingwalong siglo.^[4][5]

Sa pangkalahatan, ang unang sampung susgo na kilala bilang Katipunan ng mga Karapatan ng Estados Unidos ay nagbibigay ng spesipikong mga proteksiyon sa indibidwal na kalayaan at hustisya at naglalagay ng restriksiyon sa mga kapangyarihan ng pamahalaan.^[6][7]

Ang karamihan sa mga 17 kalaunang mga susgo ay nagpapalawig sa mga indibidwal na proteksiyong karapatang sibil. Ang ibang susog ay nagbibigay diin sa sa mga isyung nauugnay sa kapangyarihang pederal o nagbabago sa mga proseso at mga pamamaraan ng pamahalaan. Ang mga sussog sa Saligang Batas ng Estados Unidos, hindi tulad ng iba na nasa maraming mga saligang batas sa buong mundo ay idinagdag sa dokumento. Ang lahat ng apat na pahina ng orihinal na Konstitusyon ng Estados Unidos ay nakasulat sa parchment.^[8][9]

Ayon sa Senado ng Estados Unidos: "Ang unang tatlong mga salita ng Saligang Batas ng Estados Unidos na Kaming Mga Tao ay nagpapatunay na ang pamahalaan ng Estados Unidos ay umiiral upang paglingkuran ang mga mamamayan nito. Sa loob ng dalawang siglo, ang Saligang Batas ng Estados Unidos ay nanatiling ipinapatupad dahil ang mga bumalangkas dito ay matalinong naghiwalay at nagbalanse sa mga kapangyarihan ng pamahalaan upang ingatan ang mga interest ng mga pamumuno ng mayorya at mga karapatan ng minoridad, ng kalayaan at ekwalidad at ng mga pamahalaang pederal at pang-estado."^[5]

Ang unang permanenteng saligang batas,^[a] ay pinakahulugan, dinagdagan, at ipinatupad ng isang malaking katawan ng Batas konstitusyonal ng Estados Unidos at umimpluwensiya sa mga saligang batas ng ibang mga bansa sa buong mundo.