Astana
Ang Astana[a] (Kazakh and Ruso: Астана), ay ang kabisera ng Kazakhstan. Matatagpuan ito sa mga pampang ng Ilog Ishim sa hilagang bahagi ng bansa, sa loob ng Rehiyon ng Akmola, bagamat hiwalay sa rehiyon ang pamamahala na may natatanging katayuan. Ang opisyal na pagtataya ng populasyon noong 2017 ay 1,029,556 katao sa loob ng mga hangganan ng lungsod, kaya ito ang pangalawang pinakamalaking lungsod sa Kazakhstan, kasunod ng Almaty na kabisera ng bansa mula 1991 hanggang 1997.[2]
Astana | ||
|---|---|---|
| Tanawin ng kabayanan ng Astana Tanawin ng kabayanan ng Astana | ||
| ||
  Astana Kinaroroonan ng Astana sa Kazakhstan  Astana Astana (Asya) | ||
| Mga koordinado: 51°10′N 71°26′E / 51.167°N 71.433°E | ||
| Bansa |  Kazakhstan | |
| Itinatag | 1830 (bilang Akmoly)[1] | |
| Pamahalaan | ||
| • Uri | Alkalde–Konseho | |
| • Konseho | Sangguniang Panlungsod ng Nur-Sultan | |
| • Aklkalde | Altay Kulginov | |
| Lawak | ||
| • Kabisera at Lungsod | 810.2 km2 (312.8 milya kuwadrado) | |
| Taas | 347 m (1,138 tal) | |
| Populasyon (1 Disyembre 2017)[2] | ||
| • Kabisera at Lungsod | 1,029,556 | |
| • Kapal | 1,300/km2 (3,300/milya kuwadrado) | |
| • Metro | 1,200,000 | |
| Sona ng oras | UTC+6 (ALMT) | |
| Kodigong postal | 010000–010015[4] | |
| Kodigo ng lugar | +7 7172[5] | |
| ISO 3166-2 | AST[6] | |
| Plaka ng sasakyan | 01, Z | |
| Websayt | gov.kz/memleket/entities/astana | |
Naging kabisera ng Kazakhstan ang Astana noong 1997, at mula noon umunlad ito sa ekonomiya upang maging isa sa pinakamakabagong lungsod sa Gitnang Asya.[10][11]
Ang makabagong Astana ay isang planadong lungsod, tulad ng ibang mga nakaplanong kabisera.[12] Kasunod ng pagiging kabisera nito, lubhang nabago ang hugis ng Astana. Ang panlahat na plano ng Astana ay idinisenyo ng arkitektong Hapones na si Kisho Kurokawa.[12] Bilang luklukan ng pamahalaan ng Kazakhstan, ang Astana ay ang sityo ng Kapulungan ng Parlamento, ang Kataas-taasang Hukuman, ang Pampanguluhang Palasyo ng Ak Orda at maraming mga kagawaran at ahensiya ng pamahalaan. Tahanan ito ng maraming mga gusaling futurist, otel at gusaling tukudlangit.[13][14][15] Mayroon ding malawakang mga sistema ng pangangalagang pangkalusugan, isports, at edukasyon ang lungsod ng Astana.
Etimolohiya
baguhinItinatag noong 1830 bilang pamayanan ng Akmoly o Akmolinsky prikaz (Ruso: Акмолинский приказ), naglingkod ito bilang isang pantanggulang muog para sa mga Siberyanong Cossack. Noong 1832 binigyan ito ng katayuang pambayan at pinangalanang Akmolinsk (Ruso: Акмолинск).[1] Noong Marso 20, 1961 binago ito sa Tselinograd (Ruso: Целиноград, lit. 'City of tselina') upang itanda ang ebolusyon ng lungsod bilang sentrong pampangasiwaan at pangkalinangan ng Virgin Lands Campaign.[16][1] Ito ay pinangalanang Akmola (o Aqmola) noong 1992. Ito ay binagong bersiyon ng unang pangalan nito na nagngangahulugang "puting puntod".[1][17] Noong Dosyembre 10, 1997 pinalitan ng Akmola ang Almaty bilang kabisera ng Kazakhstan. Noong Mayo 6, 1998 binago ang pangalan nito sa Astana, na nagngangahulugang "kabiserang lungsod" sa wikang Kazakh.[18]
Noong Marso 20, 2019, ipinanukala ni Pangulong Kassym-Jomart Tokayev ang pagbabago ng pangalan ng Astana sa Nur-Sultan, bilang karangalan sa naunang pangulo at matagal nang namumunong pinuno ng Kazakhstan na si Nursultan Nazarbayev na bumaba sa puwesto isang araw ang nakararaan. Bagamat tinutulan ng mga mamamayan ang panukala, agad na sinang-ayunan ng Parlamento ang pagbabago ng pangalan, at opisyal na naging Nur-Sultan ang pangalan ng kabiserang lungsod sa isang kautusang inilathala noong Marso 23 sa taong iyon.[19][20][21][22]
Demograpiya
baguhin| Taon | Pop. | ±% |
|---|---|---|
| 1989 | 281,252 | — |
| 1999 | 326,900 | +16.2% |
| 2002 | 493,100 | +50.8% |
| 2010 | 649,139 | +31.6% |
| 2016 | 872,655 | +34.4% |
Populasyon
baguhinMagmula noong Setyembre 2017, ang populasyon ng Astana ay 1,029,556 katao;[2] over double the 2002 population of 493,000.[23]
Ang komposisyong etniko ng lungsod magmula noong Setyembre 4, 2014 ay:
- Kazakh: 65.2%
- Ruso: 23.8%
- Ukrainian: 2.9%
- Tatar: 1.7%
- Alemang Kazakh: 1.5%
- Iba pa: 4.9%
Kalakhang pook
baguhinAng kalakhang pook na nakasentro sa Astana ay kinabibilangan ng Distrito ng Arshaly, Distrito ng Shortandy, Distrito ng Tselinograd, at bahagi ng Distrito ng Akkol sa Rehiyon ng Akmola. Ang pook ay tinitirhan ng 1.2 milyong katao.[3]
Mga kapatid na lungsod
baguhinNapapanatili ng Astana ang opisyal na mga kapatiran sa 18 lungsod.
- 1994
İzmir, Turkiya[24]
- 1996
Gdańsk, Polonya[25]
- 1996
St. Petersburg, Rusya[26]
- 1996
Tbilisi, Heorhiya[27]
- 1998
Riga, Latbiya[28]
- 2001
- 2002
- 2004
Bangkok, Thailand[31]
- 2004
- 2004
Maynila, Pilipinas[33]
- 2004
Seoul, Timog Korea[34]
- 2005
Amman, Hordan[35]
- 2006
Beijing, Tsina[36]
- 2009
Hanoi, Vietnam[37]
- 2010
- 2011
Bishkek, Kyrgyzstan[39]
- 2013
Oulu, Finland[40]
- 2014
Nice, Pransiya[41]
- 2014
Zagreb, Croatia[42]
Talababa
baguhinMga sanggunian
baguhin- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 Pospelov 1993, pp. 24–25.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 "Об изменении численности населения Республики Казахстан с начала 2017 года до 1 декабря 2017 года (Citizenship of the Republic of Kazakhstan ... to 1 December 2017)" (sa wikang Ruso). 4 Enero 2018.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ 3.0 3.1 Жулмухаметова, Жадра (31 Oktubre 2017). "Чиновники работают над тем, чтобы уместить в Астане два миллиона человек" (sa wikang Ruso).
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Postal Code for Astana, Kazakhstan". Postal Codes Database. Nakuha noong 10 Marso 2015.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Kazakhstan Country Codes". CountryCallingCodes.com. Nakuha noong 9 Marso 2015.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "ISO Subentity Codes for Kazakhstan". GeoNames.org. Nakuha noong 10 Marso 2015.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Astana". The American Heritage Dictionary of the English Language (sa wikang Ingles) (ika-5 (na) edisyon). Boston: Houghton Mifflin Harcourt. 2014. Nakuha noong 9 Abril 2019.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Astana". Collins English Dictionary. HarperCollins. Nakuha noong 9 Abril 2019.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Astana" Naka-arkibo 2019-05-13 sa Wayback Machine. (US) and "Astana". "Oxford Dictionaries" (sa wikang Ingles). Oxford University Press. Nakuha noong 9 Abril 2019.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Astana, a city of modern structures". Jakarta Times.
- ↑ "Astana, Kazakhstan: the space station in the steppes". The Guardian.
- ↑ 12.0 12.1 "Astana, Kazakhstan: the space station in the steppes". The Guardian. 8 Agosto 2010. Nakuha noong 20 Pebrero 2015.
{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Steven Lee Myers (13 Oktubre 2006). "Kazakhstan's Futuristic Capital, Complete With Pyramid". The New York Times. Nakuha noong 6 Oktubre 2014.
{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Astana, the futuristic frontier of architecture". The Guardian. 8 Agosto 2010. Nakuha noong 6 Oktubre 2014.
{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Daisy Carrington (13 Hulyo 2012). "Astana: The world's weirdest capital city". CNN. Nakuha noong 6 Oktubre 2014.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ The Current Digest of the Post-Soviet Press (sa wikang Ingles). Current Digest of the Soviet Press. 1994. p. 20.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Paul Brummell (7 Setyembre 2018). Kazakhstan. Bradt Travel Guides; Third edition. pp. 71. ISBN 978-1784770921.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "The history of Astana". Akimat of Astana. 19 Enero 2013. Inarkibo mula sa orihinal noong 7 Oktubre 2014. Nakuha noong 6 Oktubre 2014.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "It's Official: Kazakh Capital Now Called Nur-Sultan". RadioFreeEurope/RadioLiberty (sa wikang Ingles). Nakuha noong 2019-03-23.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Parliament approved renaming of Astana as Nursultan". Kazinform. Nakuha noong 20 Marso 2019.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Nursultan, not Astana — Kazakhstan renames capital to honor Nazarbayev". Deutsche Welle. Nakuha noong 23 Marso 2019.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Kazakhstan renames capital 'Nursultan' after ex-president". Philippine Daily Inquirer. 20 Marso 2019. Nakuha noong 29 Hulyo 2019.
{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Население Астаны". www.demoscope.ru. Nakuha noong 2017-12-31.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Astana city". OrexCa. Nakuha noong 3 Mayo 2016.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Partner Cities". Gdańsk Official Website. Inarkibo mula sa orihinal noong 2014-10-16. Nakuha noong 9 Oktubre 2014.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 2014-10-16 sa Wayback Machine. - ↑ "Saint Petersburg to welcome Days of Astana Culture". Kazinform. Nakuha noong 9 Oktubre 2014.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Tbilisi Sister Cities". Tbilisi Municipal Portal. Inarkibo mula sa orihinal noong 24 Hulyo 2013. Nakuha noong 5 Agosto 2013.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 24 July 2013[Date mismatch] sa Wayback Machine. - ↑ "Riga's Twin Cities". Municipal Portal of Riga. Inarkibo mula sa orihinal noong 24 Disyembre 2018. Nakuha noong 9 Oktubre 2014.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 24 December 2018[Date mismatch] sa Wayback Machine. - ↑ "Sister Cities of Ankara". Greater Municipality of Ankara. Inarkibo mula sa orihinal noong 24 Disyembre 2018. Nakuha noong 9 Oktubre 2014.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 24 December 2018[Date mismatch] sa Wayback Machine. - ↑ "Miasta partnerskie Warszawy" [Twin cities of Warsaw] (sa wikang Polako). City of Warsaw. Inarkibo mula sa orihinal noong 24 Disyembre 2018. Nakuha noong 9 Oktubre 2014.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 24 December 2018[Date mismatch] sa Wayback Machine. - ↑ Bangkok Metropolitan Administration (11 Hunyo 2004). "Agreement on establishment of bilateral relations between the Akimat of Astana City of the Republic of Kazakhstan and the City of Bangkok of Kingdom Thailand" (PDF). Inarkibo mula sa orihinal (PDF) noong 2014-05-22. Nakuha noong 9 Oktubre 2014.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Rafik Valiev (18 Setyembre 2014). "vechastana.kz" 10 лет исполнится побратимству городов Астаны и Казани [Astana and Kazan celebrates 10-years anniversary of sister cities status] (sa wikang Ruso). VechAstana.kz. Inarkibo mula sa orihinal noong 1 Mayo 2015. Nakuha noong 9 Oktubre 2014.
{{cite web}}:|archive-date=/|archive-url=timestamp mismatch (tulong); Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "About Manila: Sister Cities". City of Manila. Inarkibo mula sa orihinal noong 11 Hunyo 2016. Nakuha noong 2 Setyembre 2009.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "International Cooperation: Sister Cities". Seoul Metropolitan Government. Inarkibo mula sa orihinal noong 10 Disyembre 2007. Nakuha noong 26 Enero 2008.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 10 December 2007[Date mismatch] sa Wayback Machine. - ↑ "Twin City Agreement". Greater Amman Municipality. Nakuha noong 9 Oktubre 2014.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)[patay na link] - ↑ "Sister Cities". Beijing Government. Inarkibo mula sa orihinal noong 17 Enero 2010. Nakuha noong 23 Hunyo 2009.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Ilia Lobster (9 Setyembre 2009). "Astana-Hanoi: horizons of cooperation". KazPravda.kz. Inarkibo mula sa orihinal noong 9 Marso 2015. Nakuha noong 9 Oktubre 2014.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 9 Marso 2015 at Archive.is - ↑ "Ufa and Astana Signed Agreement on Friendship and Cooperation". Ufa City Municipality. Inarkibo mula sa orihinal noong 16 Oktubre 2014. Nakuha noong 17 Oktubre 2010.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Бишкек и Астана — города-побратимы [Bishkek and Astana — Sister Cities] (sa wikang Ruso). Official website of City Hall of Bishkek. 12 Setyembre 2011. Nakuha noong 9 Oktubre 2014.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Astana and Finnish Oulu become twin-cities". Tengrinews.kz. 19 Abril 2013. Nakuha noong 9 Oktubre 2014.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Astana and Nice established twin relations". Akimat of Astana. 5 Hulyo 2014. Inarkibo mula sa orihinal noong 15 Oktubre 2014. Nakuha noong 9 Oktubre 2014.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Declaration of intent signed by Akim of Astana and Mayor of Croatias capital". Akimat of Astana. 4 Hulyo 2014. Inarkibo mula sa orihinal noong 15 Oktubre 2014. Nakuha noong 9 Oktubre 2014.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
Mga karagdagang babasahin
baguhin- Pospelov, Evgeni (1993). Имена городов: вчера и сегодня (1917–1992). Топонимический словарь [City Names: Yesterday and Today (1917–1992). Toponymic Dictionary]. Русские словари.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)[patay na link] - Kozlov, Denis; Gilburd, Eleonory (2013). The Thaw: Soviet Society and Culture during the 1950s and 1960s. University of Toronto Press. ISBN 9781442644601.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) - Khrushchev, Sergei (2010). Никита Хрущев. Реформатор Никита Хрущев. Реформатор [Nikita Khrushchev. Reformer]. Время. ISBN 9785969105331.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) - Mallone, Laura (23 Setyembre 2016). "The Eccentric Autocrat Who Spent Billions Inventing A City". Wired.
{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - Whyte, Andy (2000). Kisho Kurokawa, Architect and Associates: Selected and Current Works. Images Publishing. ISBN 9781864700190.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(tulong)CS1 maint: date auto-translated (link) - Vale, Lawrence (2014). Architecture, Power and National Identity. Routledge. ISBN 9781134729210.
{{cite book}}: Invalid|ref=harv(tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
Mga panlabas na link
baguhinMga midya mula sa Commons
Mga balita mula sa Wikinews
Mga gabay-paglakbay mula sa Wikivoyage
- Opisyal na website
- Official website of the BIE
- Expo 2017 Astana-Kazakhstan Naka-arkibo 2018-07-22 sa Wayback Machine.