Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]
Wikipedia

Wikang Hebreo

Wikang Aproasyatiko
(Idinirekta mula sa Biblical Hebrew)

Ang Hebreo o Ebreo (Hebreo: עברית, ’Ivrit Bigkas sa wikang Hebreo: [ivˈʁit] o [ʕivˈɾit] ( pakinggan)) ay isang wika Hilangang-kanlurang Semitikong na katutubo sa Israel na muling binuhay noong ika-19 na siglo CE at naging opisyal na wika ng Estado ng Israel noong 1948 sa pagkakatatag nito. Noong 2013, higit sa siyam na milyong katao ang nagsalita ng Modernong Ebreo.[7] Sa kasaysayan, itinuring ito bilang wika ng mga Sinaunang Israelita at ang kanilang ninuno, ngunit hindi ito tinutukoy gamit ang pangalang "Hebreo" sa Tanakh mismo.[note 1]Ang pinakamaagang rekord ng Alpabetong Paleo-Hebreo ay lumitaw noong ca. 1000 BCE.[8] Nabibilang ang Hebreo sa Wikang Kanlurang Semitikong sangay ng mga wikang Apro-asyatikong. Ang wikang Hebreo ay tumigil sa pagiging sinasalitang wika sa pagitan ng 200 CE at 400 CE at muling binuhay noong ika-19 na siglo CE sa pagtatag ng Zionismo. Ito ay naging opisyal na wika ng Palestinang pinangasiwaan ng mga British noong 1921 kasama ng Ingles at Arabe. Ito ay naging opisyal na wika Estado ng Israel noong 1948 sa pagkakatatag nito. Ang Hebreo ay ang natatanging wikang Wikang Cananeo na sinasalita pa rin, at ang tanging tunay na matagumpay na halimbawa ng muling ibinuhay na wikang patay.[9][10]

Hebreo
עברית, Ivrit
Bahagi ng Balumbon ng Templo, isa sa mga pinakahabang balumbon ng Dagat na Patay na natuklas sa Qumran
BigkasModerno: [ivˈʁit] – Sinauna: [ʕib'rit][1]
Katutubo saIsrael
RehiyonEstado ng Israel
Pangkat-etnikoHebreo; Hudyo at Samaritano
KamatayanNalipol ang Ebreong Misnaiko bilang wikang sinasalita sa huling bahagi ng ika-5 siglo PK, nabuhay bilang wikang liturhikal kabilang ng Ebreong Biblikal para sa Hudaismo[2][3][4]
PagbuhayMuling isinilang sa huling bahagi ng ika-19 na siglo PK. 9 milyong nagsasalita ng Modernong Ebreo, kung saan 5 milyon ang katutubong nagsasalita (2017)[5]
Mga sinaunang anyo
Pamantayang anyo
Alpabetong Ebreo
Ebreong Braille
Alpabetong Paleo-Ebreo (Arkaikong Ebreong Biblikal)
Sulating Imperyal Arameo (Huling Ebreong Biblikal)
Wikang pasenyas ng Ebreo (pasalitang Ebreo na may kasamang senyas)[6]
Opisyal na katayuan
 Israel (bilang Modernong Ebreo)
Pinapamahalaan ngAkademya ng Wikang Ebreo
האקדמיה ללשון העברית (HaAkademia LaLashon HaʿIvrit)
Mga kodigong pangwika
ISO 639-1he
ISO 639-2heb
ISO 639-3Marami:
heb – [[Modernong Ebreo]]
hbo – [[Ebreong Biblikal (liturhikal)]]
smp – [[Ebreong Samaritano (liturhikal)]]
obm – [[Moabita (lipol)]]
xdm – [[Edomita (lipol)]]
Glottologhebr1246
Linguasphere12-AAB-a
Naglalaman ang artikulong ito ng mga simbolong ponetiko ng IPA Posible po kayong makakita ng mga tandang pananong, kahon, o iba pang mga simbolo imbes ng mga karakter ng Unicode dahil sa kakulangan ng suporta sa pag-render sa mga ito. Para sa isang panimulang gabay sa mga simbolong IPA, tingnan ang en:Help:IPA.
שָׁלוֹם
Naglalaman po ang artikulong ito ng mga sulating Ebreo. Dahil dito, posible po kayong makakita ng mga tandang pananong, kahon, o iba pang simbolo imbes na mga sulating Ebreo kung hindi suportado ang pag-render sa mga ito.

Tumigil ang paggamit ng Ebreo bilang pang-araw-araw ng sinasalitang wika sa pagitan ng 200 at 400 PK, na nagsimulang humina mula ng bunga ng himagsikang Bar Kokhba.[2][11][note 2] Noong panahong iyon, ginagamit na angArameo at, sa mas maliit na lawak, Griyego bilang wikang internasyonal, lalo na sa mga matataas at imigrante.[13] Nabuhay ang Ebreo sa panahong medyebal bilang wika ng liturhikang Hudyo, panitikang rabiniko, intra-Jewish commerce and panulaan. Sa pagsulong ng Zionismo sa ika-19 na siglo, nabuhay ito muli bilang pangunahing wika ng Yishuv, at sa kalaunan ang Estado ng Israel. Ayon sa Ethnologue, noong 1998, ang Ebreo ay ang wika ng limang milyong katao sa buong mundo.[5] Pagkatapos ng Israel, ang Estados Unidos ay may ikalawang pinakamalaking populasyon na nagsasalita ng Ebreo, ng mga 220,000 matatas na nagsasalita,[14] karamihan mula sa Israel.

Alpabetong Hebreo

baguhin

Ang Alpabetong Hebreo ang sistemang panulat ng Wikang Hebreo at Yidis. Nagtataglay ito ng 22 titik, at ang lima sa mga titik na ito ay may ibang anyo kapag nasasahulihang-dulo ng isang salita. Sinusulat ang Alpabetong Hebreo mula kanan pakaliwa.

Alef Vet/Bet Gimel Dalet Hey Vav Zayin Het Tet Yud Khaf/Kaf
א ב ג ד ה ו ז ח ט י כ
ך
Lamed Mem Nun Samekh Ayin Fey/Pey Tsadi Kuf Resh Shin/Sin Tav
ל מ נ ס ע פ צ ק ר ש ת
ם ן ף ץ

Puna: Pakaliwa ang pagbasa nito.


Tingnan din

baguhin

Mga sanggunian

baguhin
  1. ↑ Sephardi [ʕivˈɾit]; Iraqi [ʕibˈriːθ]; Yemenite [ʕivˈriːθ]; Ashkenazi realization [iv'ʀis] or [iv'ris] strict pronunciation [ʔiv'ris] or [ʔiv'ʀis]; Standard Israeli [ivˈʁit]
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 Sáenz-Badillos, Angel (1993) [1988]. A History of the Hebrew Language. Sinalin ni Elwolde, John. Cambridge University Press. ISBN 9780521556347.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  3. ↑ H. S. Nyberg 1952. Hebreisk Grammatik. s. 2. Reprinted in Sweden by Universitetstryckeriet, Uppsala 2006.
  4. ↑ Modernong Ebreo at Ethnologue (19th ed., 2016)
    Ebreong Biblikal (liturhikal) at Ethnologue (19th ed., 2016)
    Ebreong Samaritano (liturhikal) at Ethnologue (19th ed., 2016)
    Moabita (lipol) at Ethnologue (19th ed., 2016)
    Edomita (lipol) at Ethnologue (19th ed., 2016)
  5. ↑ 5.0 5.1 "Hebrew". Ethnologue.
  6. ↑ Meir, Irit; Sandler, Wendy (2013). A Language in Space: The Story of Israeli Sign Language.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  7. ↑ Gur, Nachman; Haredim, Behadrey. "'Kometz Aleph – Au': How many Hebrew speakers are there in the world?". Inarkibo mula sa orihinal noong 4 Nobyembre 2013. Nakuha noong 2 Nobyembre 2013.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  8. ↑ "Most ancient Hebrew biblical inscription deciphered". Physorg.com. 7 Enero 2010. Nakuha noong 25 Abril 2013.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  9. ↑ Grenoble, Leonore A.; Whaley, Lindsay J. (2005). Saving Languages: An Introduction to Language Revitalization. United Kingdom: Cambridge University Press. p. 63. ISBN 978-0521016520. Nakuha noong 28 Marso 2017. Hebrew is cited by Paulston et al. (1993:276) as 'the only true example of language revival.'{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  10. ↑ Fesperman, Dan (26 Abril 1998). "Once 'dead' language brings Israel to life Hebrew: After 1,700 years, a revived language becomes a common thread knitting together a nation of immigrants with little in common except religion". The Baltimore Sun. Sun Foreign Staff. Inarkibo mula sa orihinal noong 29 Marso 2017. Nakuha noong 28 Marso 2017.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  11. ↑ Maling banggit (Hindi tamang <ref> tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalang OxfordDictionaryChristianChurch); $2
  12. ↑ Maling banggit (Hindi tamang <ref> tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalang Sáenz-Badillos 1996. P.170-171); $2
  13. ↑ "If you couldn't speak Greek by say the time of early Christianity you couldn't get a job. You wouldn't get a good job. a professional job. You had to know Greek in addition to your own language. And so you were getting to a point where Jews...the Jewish community in say Egypt and large cities like Alexandria didn't know Hebrew anymore they only knew Greek. And so you need a Greek version in the synagogue." – Josheph Blankinsopp, Professor of Biblical Studies University of Notre Dame in A&E's Who Wrote the Bible
  14. ↑ "Table 53. Languages Spoken at Home by Language: 2009", The 2012 Statistical Abstract, U.S. Census Bureau, inarkibo mula sa orihinal noong 25 Disyembre 2007, nakuha noong 27 Disyembre 2011{{citation}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

Mga kawing panlabas

baguhin

Wika  Ang lathalaing ito na tungkol sa Wika ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.
Maling banggit (May <ref> tag na ang grupong "note", pero walang nakitang <references group="note"/> tag para rito); $2

Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikang_Hebreo&oldid=2103139"